The Force Awakens, het zevende deel uit de Star Wars-saga is wereldwijd een enorme hit. De eerste Star Wars-film in tien jaar brak record na record, en is met een totale opbrengst van 2 miljard dollar (stand 14 februari) een van de meest succesvolle films aller tijden. Dat is niet alleen te danken aan een enorme marketingcampagne. The Force Awakens is ook als film bijzonder goed geslaagd. Het is zonder twijfel de beste Star Wars-film sinds Return of the Jedi uit 1983. Vooral omdat The Force Awakens het oude ‘Star Wars-gevoel’ weer terugbracht, in ieder geval bij mij. Gelukkig maar, want het was in de jaren daarvoor toch wel een beetje misgegaan. Opmerkelijk genoeg was de bedenker van Star Wars, George Lucas, hier grotendeels zelf verantwoordelijk voor.

Star Wars maakte een belangrijk deel uit van mijn jeugd, zoals voor ongetwijfeld veel van mijn generatiegenoten. Hoewel ik te jong was om de films in de bioscoop te zien, was Star Wars dankzij het speelgoed zeer aanwezig. Pas ergens in mijn middelbare schooltijd zag ik de films voor het eerst, en dat was reden om alle poppetjes van vroeger weer eens van zolder te halen. Sindsdien is de liefde voor Star Wars altijd gebleven, hoewel deze ernstig bekoelde toen George Lucas het nodig vond zijn films met moderne technieken te gaan verbeteren.

In 1997 bracht Lucas de films in een Special Edition-versie opnieuw in de bioscoop. Niet alleen werden de films digitaal gerestaureerd en opgeknapt – Episode IV: A New Hope verscheen al in 1977 – maar met behulp van CGI (computer-generated imagery) werden ook scenes of personages gewijzigd, toegevoegd of verwijderd. Ik vond het in 1997 bijzonder om Star Wars voor het eerst in de bioscoop te kunnen zien, maar al snel werd mijn enthousiasme minder. Hierin was ik niet de enige. Lucas’ wijzigingen waren soms behoorlijk controversieel. Vooral in Episode IV en VI (Return of the Jedi) waren de veranderingen niet altijd een verbetering. Episode V: The Empire Strikes Back, sowieso al de beste van de original trilogy, bleef relatief gespaard.

Sindsdien is Lucas altijd digitaal blijven sleutelen aan de Star Wars-films, tot grote onvrede van de massale fanbase. Toen Lucas ook nog eens drie nieuw delen maakte, de zogenaamde prequels, die verschenen in de periode 1999-2005, werd zijn populariteit er niet groter op. Deze prequelfilms, die het verhaal vertelden voorafgaand aan de original trilogy, waren wel degelijk een financieel succes, maar stelden als film erg teleur. Lucas besloot alle drie de prequels zelf te regisseren, iets wat hij sinds 1977 niet meer had gedaan (episodes V en VI werden door anderen geregisseerd). En dat had hij ook nu niet moeten doen. Een grotendeels onduidelijk verhaal, houterige dialogen uitgesproken door bordkartonnen personages voor wie het moeilijk was enige sympathie te voelen, en bijna geheel in de computer gemaakte omgevingen waren mede de oorzaak voor de afschuw en verontwaardiging onder de oudere generatie fans. Zeker Episode I: The Phantom Menace ging de geschiedenis in als een verschrikkelijk slechte (Star Wars)film, met dank aan Jar Jar Binks, waarschijnlijk het meest gehate personage uit Star Wars-universum.

Het werd er niet beter op toen Lucas in de DVD en Blu-ray uitgaven nog eens verder ging met het wijzigen van de originele films, om deze meer te laten aansluiten bij de prequels. Zeker de wijzigingen die hij aanbracht in de slotscènes van Return of the Jedi zijn dramatisch, en hebben in mijn ogen de film verpest. Ik heb die film dan ook al jaren niet meer bekeken. De fans waren woedend op Lucas, en sommigen denken zelfs dat hij bepaalde wijzigingen expres heeft aangebracht om hen juist op de kast te jagen. In ieder geval heeft Lucas naar mijn idee zijn eigen films (en imago) behoorlijk om zeep geholpen. Triest is ook dat de originele films niet meer te koop zijn. Reden voor een groep fans om zelf dan maar te gaan werken aan ‘despecialized editions’.  Op Youtube zijn talloze video’s te vinden waarin woede wordt geuit over al dit soort aanpassingen, het onderstaande filmpje vat het aardig samen. (Voor de volledigheid, hier ook nog een video waarin sommige veranderingen wel degelijk als een verbetering worden gezien.)

Maar, Star Wars is natuurlijk een enorme geldmachine, dus in 2012 nam Disney Lucasfilm voor het astronomische bedrag van 4 miljard dollar over, en kondigde aan dat er drie nieuwe films zouden komen. Deze films moesten zich gaan afspelen na Episode VI, zo’n dertig jaar na afloop van Return of the Jedi. Er werd sceptisch gereageerd op deze aankondiging, maar in december 2015 ging Episode VII: The Force Awakens dan echt in première. Niet geregisseerd door George Lucas (gelukkig), maar door J.J. Abrams, een fan van de films, die al eerder de Star Trek-franchise met succes nieuw leven had ingeblazen met twee bioscoopfilms. En ook The Force Awakens stelde niet teleur. Sterker nog, het is een geweldige film!

In tegenstelling tot Lucas zelf hebben Abrams en zijn team wel degelijk goed door wat Star Wars nu zo’n fenomeen maakt(e). Twee zaken springen eruit: The Force Awakens heeft talloze personages die juist wél interessant zijn, en de film voelt ook ‘echt’ aan. Dat laatste werd ook continue benadrukt voorafgaand aan de release van de film: The Force Awakens keerde terug naar de oorspronkelijke films, en werd zoveel mogelijk gefilmd op echte locaties, met modellen en figuren die je kon ‘aanraken’. Nu dus niet (bijna) volledig gefilmd voor een groen scherm in een studio, om vervolgens te worden ingevuld door een computer. ‘Real sets, practical effects … everything’s changed, but nothing’s changed’, zoals Mark Hamill (Luke Skywalker) in deze video voor de Comicon 2015 zegt, en daarmee vat hij het goed samen. Vanzelfsprekend werd er wel degelijk gebruik gemaakt van digitale technieken, maar er werden ook nog steeds X-Wings en een Millennium Falcon gebouwd, en acteurs en figuranten werden in pakken gehesen met bizarre maskers, net als bijna veertig jaar geleden. Niet onbelangrijk: legende John Williams, de componist voor alle zes de Star Wars-films, schreef voor The Force Awakens weer de filmmuziek. Dus ook die klinkt heel vertrouwd, maar toch ook net wat anders.

Daarnaast introduceerde The Force Awakens nieuwe personages die vele malen interessanter waren dan wie dan ook in de prequels. De ‘dark side’, nu The New Order geheten, heeft Kylo Ren (Adam Driver), een ‘fan boy’ van Darth Vader, die zijn grote voorbeeld probeert te evenaren in kwaadaardigheid, en hem onder meer kopieert door eveneens een masker te dragen. Dat Kylo Ren twijfelt aan zijn eigen slechtheid maakt van hem een complexe bad guy. Tegenover hem staan Finn (John Boyega), een gedeserteerde Stormtrooper die de kant van The Resitance kiest (de voormalige Rebel Alliance), en Rey (Daisy Ridley), een jonge vrouw die op de woestijnplaneet Jakku uit wrakken van voertuigen oude onderdelen sloopt en verkoopt. Maar Rey blijkt ook heel goed ruimteschepen te kunnen besturen, en diverse vaardigheden van een Jedi Knight te bezitten. Ze krijgen hulp van piloot Poe Dameron (Oscar Isaac) en zijn erg leuke en grappige droid BB-8. En oude bekenden zoals Han Solo (Harrison Ford), Chewbacca (Peter Mayhew) en Leia Organa (Carrie Fisher) doen weer mee. Nu wel een stuk ouder natuurlijk.

Knap was dat voorafgaand aan de bioscooprelease vrijwel niets over het verhaal van The Force Awakens bekend was gemaakt, ondanks de vele (geweldige) teasers (1 en 2) en trailers die online verschenen. Dat was in 1977, toen de eerste Star Wars in de bioscoop verscheen wel anders. Muziekweb-collega Jop Euwijk, tevens werkzaam voor historisch onderzoeksbureau Het Citaat, schreef daar dit leuke stuk over. De kranten vonden het toen geen blijkbaar probleem om de complete plot van de film uit de doeken te doen.

Natuurlijk is het voor The Force Awakens makkelijker dan voor de prequels om het ‘oude Star Wars-gevoel’ op te roepen. De film bouwt immers voort op een al bestaand verhaal, terwijl de prequels juist echt iets nieuws moesten vertellen. The Force Awakens zit ook bomvol verwijzingen naar de oude films, en doet soms zelfs ook bijna denken aan een remake van A New Hope. Dat was ook een van de vaker gehoorde kritiekpunten op The Force Awakens: hij lijkt wel erg op de allereerste Star Wars. Niet helemaal onterecht denk ik, maar dat maakt het verder nog geen slechte film.

Foutloos is The Force Awakens ook niet. Sommige verhaallijnen blijven onuitgewerkt, zoals de politiek situatie met de New Republic, The New Order en de Resistance die maar niet duidelijk wordt. Het schijnt dat dit wel is opgenomen, maar de film uiteindelijk niet heeft gehaald. Ook niet alle personages komen even goed uit de verf. Snoke, de leider van The New Order blijft (bewust?) erg vaag, en vooral Captain Phasma, een vrouwelijke (!) Stormtrooper in een coole glimmende outfit, wordt nauwelijks uitgewerkt en lijkt vooral te zijn ingezet als een gimmick – wellicht om meer speelgoed te kunnen verkopen? Ook was de keuze voor weer een soort Death Star-achtig superwapen niet de meest originele. Het is duidelijk dat The Force Awakens vooral een film is die een nieuw verhaal en nieuwe personages moet introduceren, en dat in Episode VIII veel vragen die nu naar boven kwamen, beantwoord zullen moeten worden.

Mijn enthousiasme voor Star Wars was in ieder geval na twee keer The Force Awakens te hebben gezien weer helemaal terug. Ik heb ook nu weer het oude speelgoed van zolder gehaald om eens goed te bekijken. Ik hoop ook heel erg dat Disney inziet dat ze er goed aan zouden doen om de originele trilogie weer uit te brengen, ontdaan van alle aanpassingen die ‘grumpy old man’ George Lucas (hij was niet echt blij met The Force Awakens schijnt) in de afgelopen twintig jaar heeft aangebracht. Zodat ik ook Return of the Jedi weer kan kijken. Deze week werd officieel bekend gemaakt dat het filmen voor Star Wars Episode VIII is begonnen. Helaas zal de film pas in december 2017 verschijnen, zodat we nog lang moeten wachten. In 2016 komt wel Rogue One in de bioscoop, een film die los staat van de drie trilogieën, maar wel binnen het algemene verhaal past. Disney heeft namelijk meerdere Star Wars-films aangekondigd, zodat we tot in 2019 ieder jaar naar de bioscoop kunnen. Want dat is ook onderdeel van het oude Star Wars-gevoel: de enorme hoeveelheid marketing en merchandise die sinds 1977 bij de films hoort. Ik heb het ‘officiële filmboek’ van The Force Awakens dan ook maar weer gekocht.